مسجد کبود تبریز یکی از بناهای باستانی شهر زیبای تبریز می باشد که از اهمیت زیادی نزد گردشگران و شهروندان برخوردار است. این بنا مذهبی معماری خاصی دارد که چشمان هر گردشگری را مجذوب خود می کند. در واقع می توان گفت این اثر، فیروزه ای به جا مانده از دوره حاکمان قراقویونلو می باشد.
مسجد کبود که به فیروزه اسلام نیز معروف است، بعد از 554 سال از گذشت قدمت آن، همچنان ماننده نگینی آبی در دل شهر تبریز خودنمایی می کند. در زبان ترکی این مسجد "گوی مسجد" نام برده می شود. البته مسجد جهانشاه تبریز نام دیگر این مکان مذهبی تبریز است. در ادامه با سال ساخت، پلان مسجد کبود تبریز، مرمت و آدرس مسجد کبود تبریز آشنا خواهید شد.
سال ساخت و پلان مسجد کبود تبریز
مسجد کبود تبریز در سال 845 هجری شمسی در زمان سلطنت سلطان جهانشاه، به فرمان بانو شاهدخت صالحه خانم پایه گذاری و شروع به ساخت گردید. مسجد جهانشاه تبریز در سال 875 هجری شمسی بعد از 30 سال به اتمام رسید. سلطان جهانشاه یکی از شاهان قدرتمند دوره قراقویونلوها می باشد که تبریز را به عنوان پایتخت خود انتخاب کرده بود.
مسجد تاریخی کبود تبریز تنها آثار به جا مانده از دوره قراقویونلو می باشد همین امر سبب شده تا اهمیت بیشتری به آن داده شود و برای نگهداری از آن تلاش های بسیاری شود. علت معروف شدن این مکان به کبود، کاشی کاری های لاجوردی است که در همه جای مسجد به وضوح دیده می شود.
مقاله مرتبط: امامزاده سید حمزه تبریز، مامن دل های عاشق
مسجد کهن کبود تبریز از جهت دیگری نمونه در جهان می باشد. این مزیت به دلیل همان کاشی های لاجوردی است که در تمام دنیا فقط 4 مسجد آبی در جهان وجود دارد که یکی از آن ها مسجد سلطان احمد استانبول یا همان مسجد بلو و دیگری مسجد کبود تبریز یا همان مسجد جهانشاه تبریز است.
پلان معماری و گنبد مسجد جهانشاه تبریز
مسجد دیدنی کبود تبریز از 7 گنبد تشکیل شده که مهم ترین آن گنبدی بر روی صحن اصلی و گنبدی بر روی صحن جنوبی می باشد. کاشی کاری های لاجوردی معرق شده و خوش نویسی های روی آن، هنر سبک معماری زمان قراقویونلو را به تصویر می کشد. وجود شبستان های مسجد محیطی برای درس خواندن و پناهی برای فقیران را فراهم می کرده است.
وجود آیه هایی از قرآن بر روی دیواره های شبستان ها که با سنگ مرمر حک شده جلوه ای دیگر به آن داده است. همچنین حوضی به رنگ فیروزه ای در محوطه مسجد به صورت مربعی قرار دارد که برای وضو گرفتن مردم آن دوره کاربرد داشته است. اکنون این مکان برای بازدید عموم استفاده می شود. همچنین رواق و ایوان هایی به بقایای مسجد در طی سال ها اضافه شد.
خواهید پسندید: امامزاده ابراهیم تبریز و هاله ای از ابهام
در صحن اصلی مسجد راه پله هایی وجود دارد که به ایوان ها منتهی می شود. در قسمت پایه های ستون صحن؛ جا کفشی هایی با سبک معماری آن دوره وجود دارد که نمادی از هوش معماران دوره سلطنت جهانشاه را نشان می دهد. سلطان جهانشاه از ساخت مسجد دو منظور داشت، او می خواست این مکان علاوه بر جایی برای عبادت مقبره هایی برای خود و خانواده اش در شهر تبریز نیز باشد.
تزئینات مسجد کبود شهر تبریز
زمانی که به نمای ظاهری مسجد آبی تبریز خیره می شوید، کتیبه هایی برسر درب آن می بینید که با خط زیبای نستعلیق خوش نویسی شده اند. طبق بررسی های متعدد کارشناسان، مشخص شد که نصب این کتیبه ها در سال 870 شمسی به دست خوش نویس معروف آن زمان، نعمت الله البواب انجام شده است.
در قسمتی از کتیبه روی سردرب مسجد، اسم سلطان جهانشاه حک شده که کارشناسان وجود رگه هایی از طلا را کشف کرده اند و به این نتیجه رسیدند که حکاکی نام جهانشاه با روکشی از طلا بوده است. همچنین با نگاهی اولیه، متوجه بند کشی و گچبری هایی بر ظاهر مسجد می شوید که به طور واضح قابل مشاهده می باشد.
کاشی کاری ها و مقرنس و مینا کاری های مسجد کبود تبریز
گردشگران می توانند در هنگام ورود کاشی کاری هایی به سبک مقرنس شده و مینا کاری های زیبایی را ببینند. همین امر سبب شده علاقه بسیاری به این مکان داشته باشد و سالانه برای چندین بار به این مکان مذهبی مراجعه نمایند. طبق گفته گردشگران ساختمان و پلان معماری مسجد جهانشاه تبریز، نمونه ای شِگِرف از هنر و ظرافت است.
معمار مسجد جهانشاه تبریز چه کسی بود؟
مسجد منحصر به فرد کبود شهر تبریز با نظاره گری استاد معمار ترک، عزالدین بن ملک قاپوچی مشهور طراحی و پرداخته شد. در گذر زمان سال 850 شمسی، خلفای راشدین کاشی کاری هایی بر روی دیوار های بیرونی این مسجد تبریز اضافه کردند و نام خود را روی آن ها حک نمودند.
مرمت مسجد کبود تبریز به چه دلیل انجام گرفت؟
مسجد باستانی کبود شهر تبریز بر اثر زلزله و گذشت سال های متعدد به ویرانه ای تبدیل شد. تا این که در سال 1318 به دستور شاه پهلوی مورد حمایت و باز سازی قرار گرفت. این بازسازی و مرمت سال ها به طول انجامید و سرانجام در سال 1355 توسط استاد معمار محمدرضا معماران به پایان رسید. ولی باز هم مرمت و بازسازی های کاشی های مسجد هیچوقت کامل نگردید و به دست فراموشی سپرده شد.
در سال های اخیر به دلیل لوله کشی نامناسب گاز بخشی از دیواره های مسجد فرو ریخت و تا کنون تعمیراتی در این زمینه صورت نگرفته است. سال ها بعد از فوت جهانشاه و خانواده اش، هنگام باز سازی مسجد کبود دو مقبره کشف شد که با بررسی های زیاد مشخص شد که این قبر ها متعلق به جهانشاه و همسرش خاتون جان بیگم است. این دو قبر در سالنی که دیواره های آن با سنگ مرمر کارشده بود یافت شده است.
آدرس مسجد کبود تبریز کجاست؟
آدرس این مسجد کهن شهر تبریز در خیابان امام خمینی، روبروی کوچه صدر، جنب پارک خاقانی می باشد. عکس مسجد کبود تبریز و مقاله در مورد مسجد کبود تبریز را به این دلیل نوشته ایم تا شما عزیزان با تاریخ و تمدن ایران بیشتر آشنا شوید. این مکان باستانی و دیدنی علاوه بر کبود، دارای نام های دیگری چون مسجد شاه جهان، مسجد مظفریه و مسجد عمارت نیز می باشد.
