آشنایی با حرم حضرت معصومه قم (س)، الماس شهر قم

حرم حضرت معصومه قم (س) بدون شک الماس شهر قم است که با وجود این بزرگوار، ملقب به شهر مقدس قم شده است. کریمه اهل بیت خواهر تنی امام رضا (ع) هستند که در زمان ولیعهدی برادر خود راهی خراسان می شوند که در این راه دچار بیماری شده و چشم از جهان فرو می بندند (201 هجری قمری). پرشین هتل در این مطلب قصد دارد شما را با پلان های مختلف آستان کریمه اهل بیت که شامل ضریح، موزه و ... می شود آشنا کند.
حرم حضرت معصومه قم (س) زمانی رنگ و رونق گرفت که شاه طهماسب اول دستور داد ضریح در خور شانی را برای مقبره کریمه اهل بیت بسازند و نصب کنند. برای وفات خواهر امام رضا روایات گوناگونی است که برخی می گویند 18 ساله و برخی دیگر می گویند بیشتر بوده است. البته با توجه به زندانی بودن موسی بن جعفر و وفات ایشان در سال 179 هجری قمری و وفات ایشان در سال 182 هجری قمری می توان دریافت، فاطمه معصومه 21 یا 22 سال در زمان وفات سن داشته اند.

تاریخچه بقعه و ضریح حضرت معصومه قم (س)

حضرت معصومه قم (س) بعد از فوت در باغی به نام بلبلان که محله کنونی دفن ایشان است به خاک سپرده شدند. قبر کریمه اهل بیت در میان دیواری با طول 1/20 سانتی متر و عرضی 2/59 سانتی متری قرار دارد که کاشی کاری های بی بدیلی بر روی قبر در اول قرن 7 هجری به کار رفته است. این کاشی کاری به دستور امیر مظفر احمد بن اسماعیل، بزرگ خاندان آل مظفر و هنرمندی محمد بن ابی طاهر کاشی قمی ساخته و پرداخته شد.
حرم حضرت معصومه قم و مقبره آن با دیواری محافظت شده که 2 متر طول و عرضی حدوداً 80/4 سانتی متری دارد. این دیوار در سال 950 بنا شد و با کاشی معرق بسیار ظریف تزئین شد. در حال حاضر این دیوار با ضریحی از جنس نقره خالص پوشیده شده و در اختیار عاشقان اهل بیت عصمت و طهارت قرار گرفته است.

اولین ضریح حضرت معصومه قم (س) را چه کسی ساخت؟

حرم حضرت معصومه قم اولین بار با ضریحی از جنس آجر و مزین به کاشی های هفت رنگ و کتیبه های معرق آراسته شد. در اطراف این ضریح آجری روزنه هایی وجود داشت که برای نذورات زائران و دیدن قبر کریمه اهل بیت، کاربرد داشت. این ضریح آجری اولین ضریح حضرت معصومه بود که به فرمان شاه طهماسب صفوی در سال 965 ه- ق ساخته شد.

پس از گذشت ایام این ضریح آجری بر روی قبر حضرت معصومه (س) دوام داشت تا زمانی که پادشاهی ایران به فتحعلی شاه قاجار رسید. فتحعلی شاه قاجار در سال 1230 تمام ضریح را از جنس نقره ساخت که البته با مرور زمان فرسوده شد. سپس در سال 1280 دستور صادر شد تا ضریح جدیدی از جنس نقره ساخته شود و به جای ضریح قدیمی نصب گردد. (البته نقره های ضریح قبلی و نقره های موجود در خزانه باعث تشکیل شدن ضریح جدید شد).
ضریح حرم حضرت معصومه (س) تا سال های سال همین بود و مرمت می شد تا سرانجام در سال 1368 هجری شمسی ضریح جدید و زیبایی را برای مرقد ساخته شد. دستور ساخت ضریح جدید توسط تولیت آستانه صادر شد و ضریح بسیار ظریف و خاصی را به جای ضریح گذشته، بر روی مرقد کریمه اهل بیت جای گرفت. این ضریح تا سال 1380 بر روی مقبره این بزرگوار وجود داشت و در اسفند ماه همان سال مورد مرمت و اصلاح قرار گرفت.

ضریح قدیمی حضرت معصومه (س) چه شد؟

تمام اضلاع ضریح از جنس نقره 92 درصد و 100 درصد خالص از بانک مرکزی خریداری شد. ضریح سابق و فرسوده حرم حضرت معصومه در عوض نقره های خریداری شده به خزانه داری تحویل گردید. چوب‌ های زیرین ضریح همچون ستون، پایه و غیره به دست هنرمندان اصفهانی قلم زنی شد که این هنر یکی از ظریف ترین هنرهای دستی ایران است.

اولین گنبد حرم حضرت معصومه قم (س) چه شکلی بوده است؟

شاید تعجب کنید اما اولین سایه بان روی مرقد حضرت معصومه (س) حصیری بود که موسی بن خزرج بر روی قبر گذاشت. اما یک شیر زن به نام زینب دختر محمد تقی، بانی اولین گنبد مقبره بود که از آجر، سنگ و گچ ساخته شد. این بقعه ی برجی شکل در اواسط قرن 3 ه-ق ساخته شد. بعد از گذشت زمان و به خاک سپردن برخی از بانوان علوی در همسایگی حضرت معصومه، 2 گنبد دیگر به گنبد اولی افزوده شد. 

3 گنبد مذکور تا سال 447 ه-ق پا برجا بودند تا این که به توصیه شیخ طوسی، میر ابوالفضل عراقی که وزیر طغرل بود دستور داد یک گنبد زیبا و بزرگ به عوض آن 3 گنبد ساخته شود. این گنبد مرتفع که منقوش به رنگ آمیزی و تزئینات آجری و کاشی کاری بود بر روی تمام قبور سادات و بانوان قرار گرفت تا محافظ این قبر ها باشد.
گنبد حرم حضرت معصومه (س) تا سال 925 ه-ق به همین شکل بود تا شاه بیگی بیگم که همسر شاه اسماعیل صفوی بود دستور داد گنبد تجدید بنا شده و با کاشی کاری معرق آراسته و زینت گردد. در همین حال یک ایوان بلند و دو مناره نیز در صحن قدیمی حرم یا همان صحن عتیق ساخته شد. بعد از به سلطنت رسیدن فتحعلی شاه قاجار گنبد حرم با خشت های طلایی پوشیده شد که این کنبد تا سال 1379 استاده و پا برجا بود.

گنبد نهایی حرم حضرت معصومه در چه سالی ساخته شد؟

به دلیل گذشت زمان و تخریب ظاهری گنبد، تولیت آستانه حرم حضرت معصومه در سال 1380 تصمیم گرفت جهت جلوگیری از صدمات بیشتر، گنبد مورد بازسازی قرار گیرد. در این عملیات خشت های طلایی قدیمی گنبد جمع آوری شد و پس از بازسازی که هزینه ای 2/5 میلیاردی داشت، نهایتا گنبد در سال 1384 با نما و شکلی جدید توسط آیت الله محمد تقی بهجت رونمایی شد.

چه کسانی در حرم حضرت معصومه قم (س) دفن هستند؟

در صحن و سرای حرم کریمه اهل بیت چهره های مهمی مانند پادشاهان صفوی و قاجاری دفن هستند که یکی از جاذبه های این مکان مذهبی قم محسوب می شوند. در ضلع جنوب غربی حرم شاه صفی صفوی، شاه عباس دوم، شاه سلیمان و شاه سلطان حسین صفوی مدفون می باشند.
شاهان قاجاری و شاهزاده ها نیز در قسمت شمالی حرم حضرت فاطمه معصومه دفن هستند که شامل فتحعلی شاه قاجار، محمد شاه قاجار، مهد علیا مادر ناصر الدین شاه قاجار، قهرمان میرزا و ... می شوند. نا گفته نماند منوچهر معتمد الدوله فرماندار اصفهان نیز در کنار قبر فتحعلی شاه قاجار مدفون می باشد.

آدرس حرم حضرت معصومه قم کجا است؟

موقعیت مکانی و نقشه آستان مقدس فاطمه معصومه به گونه ای است که بسیاری از هتل های قم مانند هتل بین المللی قم در نزدیکی آن قرار دارند. حتی بسیاری از مراکز خرید قم نیز به حرم حضرت فاطمه معصومه دسترسی آسان دارند. آدرس این مکان مقدس در بلوار زائر، میدان آستانه است. جهت تهیه فیش غذا حضرت معصومه باید ثبت نام غذای حرم فاطمه معصومه را انجام دهید. پرشین هتل سفری سرشار از معنویت برای شما عزیزان آرزو می کند.