کتابخانه آستان قدس رضوی مشهد گنجینه ای نفیس

كتابخانه آستان قدس رضوی با فراز و فرودهای گوناگون تاریخی در خراسان و مشهد مقدس پیوند خورده است. نخستین عوامل پیدایش کتابخانه آستان قدس رضوی، مربوط به 6 قرن پیش می شود. این کتاب ها در اثر خیرخواهی واقفان بی نام و نشان بوده است.

عوامل دیگری همچون روی آوردن طلاب علوم دینی، زائران فاضل دور اندیش و … سبب رونق گرفتن روز افزون کتابخانه آستان قدس رضوی شده است. یکی از هتل های مشهد نزدیک به کتابخانه آستان قدس، هتل توس مشهد می باشد.

معرفی جامع حرم مطهر امام رضا (ع)

از حدود سال 1150 هجری قمری،‌ مكان ویژه ای برای كتابخانه در نظر گرفته شد،‌اما توجه جدی به جایگاه كتابخانه به اوایل قرن 14 شمسی برمی گردد. همین امر مهمترین سبب شتاب در روند توسعه كتابخانه و اقبال روزافزون محققان و كتاب خوانان به این مكان به شمار می رود.گرچه در طول سالیان بارها محل كتابخانه آستان قدس رضوی تغییر یافته اما همواره در جوار مرقد مطهر و داخل حوزه اماكن متبركه قرار داشته است.

تاریخ نخستین بنای جامع آستان قدس رضوی مشهد

نخستین بنای جامع و مستقل كتابخانه آستان قدس رضوی در سال 1330 هجری شمسی در ضلع شمال غربی رواق امام خمینی (ره) كنونی (صحن امام خمینی سابق) ساخته شد.سپس در سال 1356 ش. به ساختمان جدید و وسیعی واقع در طبقه فوقانی موزه آستان قدس رضوی واقع در ضلع شرقی همان رواق انتقال یافت.

ماجرای پنجره فولاد مشهد چیست؟

ساخت بنای با شكوه ساختمان كنونی نیز كه از سال 1360 ش. آغاز شده بود در سال 1372 ش. با مساحت 800/28 متر مربع زیربنا به پایان رسید و از نیمه دوم سال 1373 هجری شمسی مورد بهره برداری قرار گرفت. ساختمان عظیم کتابخانه آستان قدس رضوی در سالروز میلاد فرخنده حضرت ثامن الجج (ع) مطابق با 22 فروردین سال 1374 شمسی طی مراسم با شكوهی با حضور رئیس جمهور وقت، حضرت آیت الله هاشمی رفسنجانی و دیگر چهره های مهم سیاسی بازگشایی شد.

گذری در ساختمان کتابخانه آستان قدس رضوی مشهد

کتابخانه آستان قدس رضوی با سقف و بدنه چوبی مشبك و مساحتی حدود 120 مترمربع كه شبكه‌های چوبی آن مانند طرحهای مشبك مقابر متبركه ساخته و نصب شده است. در وسط نمازخانه، ستونی چوبی جلب توجه می‌كند. این ستون شبیه نخلی است كه شاخ و برگ آن،سقف مسجد را پوشانده و به آن‌،جلوه‌ای بسیار زیبا و عارفانه بخشیده است.

سقاخانه اسماعیل طلا را چه کسی ساخت؟

نخلی از چوب كه یادآور ستونهای مسجد قبا _اولین مسجد اسلام كه به دست مبارك پیامبراكرم (ص) در مدینه‌النبی بنا گردید- می‌باشد. قطعات چوبی سقف به صورت برگهایی كوچك و بزرگ با طرحی حساب شده در كنار هم قرار گرفته‌اند و اسامی ائمه معصومین (ع) و سپس متناسب با سطح برگ، نامها و صفات حضرت باری‌تعالی روی آنها كنده‌كاری شده است.

در اطراف سقف مورد اشاره حدیث شریف «من كنت مولاه فهذا علی مولاه» به سبك معرق چوب با تركیبی از سیاه مشق مكرر و به خط ثلث در دو رنگ قهوه‌ای كم‌رنگ و تیره تحریر شده است. چراغهای سقف، دست‌ساز است و هر یك، در قابهای كوچك شیشه‌ای سندبلاست و مزین به كلمه مباركه «یاخالق النور» در یك طرح دایره‌ای تكرار شده است.

روی شیشه چراغهای بزرگ‌تر چهار گوشه سقف مسجد، آیه شریفه «الله نور السموات و الارض» حك شده است. از مجموع قابهای كوچك و چهار قاب بزرگ، نور ملایمی در فضای مسجد پخش می‌شود كه فضای معنوی و دل‌انگیزی به آن می‌بخشد.

مسجد گوهرشاد مشهد، گوهری غلتیده در خون

نمازخانه کتابخانه آستان قدس رضوی مشهد و کتیبه های سنگی

بدنه نمازخانه کتابخانه آستان قدس رضوی كاملاً قاب بندی چوبی شده و دور تا دور داخل هر قاب، یك كار كامل اسلیمی به سبك معرق چوب اجرا شده است. دو عدد از این قابها با ابعاد 2×2 متر به صورت طرح شمسه 32ضلعی ساخته شده است، در وسط یكی از آنها نام حضرت علی (ع) و در دومی نام مقدس حضرت فاطمه (س) دیده می‌شود. در اطراف هر یك از اسامی فوق و به طور شعاعی، 32 حدیث نبوی در ارتبـاط بـا مـقام و شخصیـت آن حضـرات از منابع اهل تسنن نوشته شده است.

از بست شیخ طـوسـی كه وارد كتابخانه می‌شوی در دیـواره‌های شمالی ایوان ورودی، دو كتیبه سنگی، حجاری و مطلا شده كه مبین سابقه تاریخی كتابخانه مركزی آستان قدس، مناسبت ساختمان جدید و تاریخ افتتاح و بهره‌برداری است. یكی از این كتیبه‌ها به زبان فارسی و با خط جلی نستعلیق و دیگری به زبان عربی و با خط جلی رقاع می‌باشد. در كنار پله‌ها چهار عدد كتیبه معرق سنگی به صورت یك كار ابتكاری و بدیع حجاری شده است و متضمن چهار متن از بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و رهبر معظم انقلاب به زبان فارسی و خط نستعلیق شكسته مطلا می‌باشد.

با یک کلیک مراکز مذهبی مشهد را ببینید

ورودی كتابخانه آستان قدس رضوی

در مقابل پله‌ها، اتاقهای امانات مراجعان واقع شده است. سقف این اتاقها با گچ‌بریهای مقرنس رنگ‌آمیزی شده و با نوار طلایی در نبشها تزیین شده است. دیوارهای این قسمت به صورت گره سنگی با تركیبی از سنگ سفید و درزهای كاشی لاجورد و طغاری پوشش شده كه از تركیب درزهای لاجورد شعار لااله الا الله متجلی است.

در سالن ورودی جنب این فضا در یك قسمت پله‌های اصلی عمومی طبقات واقع شده كه در سقف انتهایی گچ‌بریهای بسیار متنوع اعم از قطار مقرنس در اطراف،چهار عدد لوستر گچی مقرنس به صورت آویز و شبكه گچ‌بری بسیار زیبا و هنرمندانه در اطراف آن به منظور تأمین نور طبیعی فضا اجرا گردیده است. در بخش دیگری از دیوار این ورودی،چهره حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری گچ‌بری و مطلا شده است كه حاشیه آنبه صورت جالبی نقاشی شده است.

در طرف دیگر این تابلو، آیه شریفه «اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی‌الامر منكم» نقش بسته است. در قسمت راست این ورودی بخش گردش و امانت كتاب واقع شده است. دیوار سمت چپ همین قسمت در سه بخش، قاب‌سازی گچی شده و در هر بخش،تابلوهایی به ابعاد 5×2 متر با استفاده از آیاتی از قرآن كریم متناسب با موضوع علم و دانش، گچبری جالب توجهی شده است. در میانه ساختمان در طبقه همكف دو حیاط به ابعاد 20×33 متر منظور شده است.

کتابخانه آستان قدس رضوی مشهد و حیاط های آن

معماری این حیاطها به سبك سنتی با ایوانهایی در اطراف است كه در طبقات از طریق سالنها قابل استفاده می‌باشد و در عین حال نور طبیعی كافی برای سالنها تأمین می‌نماید. نماسازی این حیاطها تلفیقی از آجر و كاشی به صورت كارهای بازوبندی شده و رگ‌چینی آجری و در سقفها از رسمی‌بندی گچی استفاده شده است.

كنجها هشت ایوان در اضلاع كناری دو به دو مرتبط گردیده و از مقرنس گچی كه غرفه و ایوان جلو را به هم متصل كرده كاربندی گردیده است.در دربهای چوبی این حیاطها كار گره متضمن 50 بیت مدیحه مربوط به خراسان، خطاطی و به صورت معرق اجرا شده است. در تمام چهار سردر از رو به قبله آیه مباركه «ن و القلم» نوشته شده است.