باغ فردوس تهران به عنوان یکی از زیبا‌ترین باغ‌های این شهر شناخته شده و یادگاری تاریخی از دوران سلطنت قاجار‌هاست. این باغ در حوالی میدان تجریش قرار دارد و با توجه به اختصاص یافتن آن به موزه سینما و دارا بودن امکاناتی همچون سالن‌های سینما، کافه، محیط دلنواز و سرسبز خود و... سال‌هاست که تبدیل به پاتوقی جذاب و همیشگی برای اهالی هنر شده است.
معرفی و تاریخچه باغ فردوس تهران
قاجار‌ها در طول دوران حکومت خود، در گوشه و کنار ایران به خصوص تهران باغ‌های متعددی ساختند. باغ فردوس نیز توسط یکی از درباریان قاجار و در زمان محمدشاه قاجار ساخته و احداث گردید. این باغ، بخش کوچکی از باغ وسیع فردوس محسوب می‌شود که در گذشته، اراضی میان اسدآباد و ولنجک در شمال، الهیه از جنوب، دره تجریش از شرق و محمودیه از غرب، بخشی از زمین‌های باغ فردوس بوده‌اند.
مالکین باغ فردوس در گذر زمان
باغ فردوس در گذر زمان، مالکین مختلفی داشته است. این باغ در عهد قاجار و در زمان سلطنت محمد شاه قاجار در اراضی محمدیه و با دو عمارت شمالی و جنوبی احداث گردید. پایه‌گذار این باغ و عمارت ییلاقی موجود در آن، حاجی میرزا آغاسی؛ صدر اعظم محمدشاه بود. بعد از مدتی، این باغ به تملک معیرالممالک؛ داماد ناصر‌الدین شاه قاجار رسید. شاه نیز تصمیم گرفت تا باغ را در قالب هدیه عروسی به دخترش تقدیم کند.
بعد از مرگ معیر الممالک، باغ به پسر او یعنی دوستعلی خان رسید اما او علاقه‌ای به حفظ و مدیریت باغ نداشت. بعد از خریداری این باغ توسط یک تاجر شیرازی به نام میرزا حسین، تعمیراتی در این باغ انجام شد. بعد از حاجی میرزا، افرادی مثل میرزا حسین تهرانی، میرزا اسماعیل خان امین الممالک، محمد ولی خان سپهسالار تنکابین و... ریاست بخش‌های مختلف این باغ را عهده‌دار شدند.
تغییرات باغ فردوس
بعد از آن که محمد علی خان؛ عهده‌دار ریاست باغ گردید، عمارت و همچنین باغ آن را دایر و تعدادی استخر و فواره در نقاط مختلف آن احداث کرد. اما با توجه به طلبکار بودن تجارتخانه طومانیانس از او، این باغ مدتی بعد به تصاحب تجارتخانه درآمد. مدت‌ها بعد و با توجه به عدم وصول بدهی‌های این تجارتخانه به دولت وقت، اراضی آن به کارمندان وزارتخانه به فروش رسید.
دوران حکومت پهلوی و در سال 1316 به دستور علی اصغر حکمت؛ وزیر معارف وقت، باغ فردوس تهران خریداری، عمارتش مرمت و دبیرستان شاپور تجریش نیز در آن دایر شد. در دوران پهلوی دوم، باغ فردوس تهران تبدیل به مکانی برای برگزاری جشن‌های 2500 نفره گردید.
بعد از انقلاب؛ باغ فردوس تهران برای مدت کوتاهی در اختیار صدا و سیما و وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفت تا وقتی که در سال 1381 بنیاد سینمایی فارابی، سازمان میراث فرهنگی کشور و شهرداری تهران تصمیم به تغییر کاربری این باغ به عنوان موزه سینما گرفتند.
معماری باغ فردوس تهران
با رفتن به باغ فردوس و عبور از فضای مشجر و چنار‌های سرسبز موجود در ورودی آن، دو مجسمه برنزی از سهروردی و ابن هیثم که هردو از دانشمندان سرشناس فیزیک نور در جهان هستند را مشاهده خواهید کرد. بعد از آن هم عمارت زیبای باغ را خواهید دید که تنها یادگار باقی‌مانده از شکوه و جلال باغ‌های فردوس است.
جاهای دیدنی اطراف باغ فردوس
در نزدیکی باغ فردوس؛ جاهای دیدنی زیبایی وجود دارند که لذت تهران‌گردی‌تان را به چندین برابر افزایش می‌دهند. در همین راستا این امکان را دارید که موزه‌گردی خود را با بازدید از موزه باستان‌شناسی دانشگاه تهران و موزه زمان تکمیل سازید. اگر به خرید و بازارگردی علاقه دارید، بازار تجریش گزینه مناسبی برایتان محسوب می‌شود. زیارت از امامزاده صالح و شکم‌گردی در میان رستوران‌های اطراف باغ فردوس تهران و پیاده‌روی هم در نوع خودشان جذاب‌اند.
وسعت و بخش های مختلف باغ فردوس تهران
باغ فردوس وسعتی در حدود 20 هزار متر مربع داشته و مساحت عمارت آن را می‌توان در حدود هزار متر مربع دانست که شامل سه و نیم طبقه به عرض 26 متر و با طول تقریبا 34 متر است. شیب زمین موجود در این باغ از قسمت شمال غربی به جنوب شرقی آن است و تندی آن هم به گونه‌ایست که کف طبقه اول بنا با قسمت جنوبی باغ و سقف آن هم با قسمت شمالی باغ هم‌سطح است.
در تمامی اتاق‌ها و سالن‌های ساختمان باغ و در زیر حاشیه سقف هرکدام، گچ‌بری‌های زیبایی وجود دارند که از جمله آنان می‌توان به مقرنس‌کاری‌های گل و شاخ و برگ اشاره داشت. متاسفانه در طول زمان بسیاری از بخش‌های آن همچون استخر‌های متعدد، قنات، ساختمان و... تخریب شده‌اند. اما در مقابل، نورپردازی‌های داخلی و خارجی جدیدی صورت گرفته، دیوار‌های داخلی آن با گچ پوشانده شده‌اند، عمارت باغ مجهز به کف‌سازی شده است.
سینما باغ فردوس
ایجاد موزه سینما به شهریور‌‌ماه 1373 باز‌می‌گردد. این اتفاق به مدد تلاش‌های فراوان آقایان عباس کیارستمی، استاد عزت الله انتظامی، غلامرضا جلال امیدی، امیر ثباتی، بهزاد رحیمیان، عزیز الله ساعتی و... صورت گرفت. بدین‌ترتیب؛ موزه سینما در سال 1377 و در مکان اولیه خود واقع در خیابان لاله‌زار، کوچه پیرنیا و با حضور معاون اول رئیس جمهور وقت؛ آقای حبیبی افتتاح شد.
از جمله فعالیت‌هایی که در نخستین روز‌های تاسیس موزه صورت گرفت می‌توان به انتشار چند کتاب، کارت پستال، مجموعه‌ای از موسیقی‌های متن فیلم‌های ایرانی، بزگراری جشن‌های 100 سالگی سینمای ایران و... اشاره داشت. در سال 1381 و به کمک نهاد‌های گوناگون همچون اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت امور سینمایی و حضور رئیس جمهور وقت؛ آقای سید محمد خاتمی، موزه سینما در مکان کنونی خود یعنی در مجموعه باغ فردوس گشایش یافت.
بخش های مختلف باغ فردوس تهران
تالار آغازگران: با رفتن به تالار آغازگران، فرصتی برای آشنایی با اولین‌های سینمای ایران، تاریخچه سینما، تجهیزات فیلم‌برداری، فیلم‌ها و... را خواهید داشت.
تالار معاصران: این تالار؛ هنرمندان معاصر سینما را معرفی کرده و پرتره شخصیت‌های مطرح در زمینه بازیگری، کارگردانی، آهنگسازی و تصویر‌برداری را به نمایش می‌گذارد.
تالار بینالملل: در این تلار با جوایز هنرمندان افتخار آفرین در حوزه بینالملل همچون نخل طلایی کن، خرس برلین، شیر ونیز و.. رو به رو خواهید شد که همگی نشان از موفقیت سینما و هنرمندان ایرانی در طول زمان دارند.
تالار نام‌آوران: با ورود به این تالار به طور ناگهانی با نور فلاش عکاسان و صدای تشویق جمعی از حضار رو به رو شده و این فرصت برایتان فراهم می‌شود تا با نام‌آوران هنر آشنا شوید.
بخش سینمای کودک و نوجوان: در این قسمت از باغ فردوس تهران این امکان را خواهید داشت تا عروسک‌هایی همچون کلاه قرمزی، پسرخاله و تصاویری از بازیگران و دست‌اندرکاران سینمای کودک را ببینید.
بخش سینمای دفاع مقدس: در این بخش تصاویری مربوط به فیلم‌ها، بازیگران، کارگردان‌ها و عوامل اصلی فیلم‌های جنگی کشور و... در دسترس بازدید‌کنندگان قرار گرفته‌اند.
تماشاخانه: تماشخانه باغ فردوس تهران این امکان را برایتان فراهم می‌کند تا فضای سینمای دهه 30 و 40 برایتان بازسازی شده و به تماشای نخستین تصاویری سینمای ایران بپردازید.
بخش صدا و دوبله: در این موزه نمایشگاهی برای ابزار‌های قدیمی صدابرداری، غرفه علی کسمایی ( پدر دوبله ایران ) و لحظاتی از نخستین فیلم‌های دوبله شده اختصاص داده شده است.
اتاقی به نام علی حاتمی: شاه‌نشین عمار باغ فردوس به کارگردان نام‌آشنای سینمای ایران؛ علی حاتمی اختصاص داده شده است. زمانی که وارد این اتاق شوید، او را پشت میز تدوین فیلم حاجی واشنگتن به همراه عزت الله انتظامی که بازیگر نقش اول آن است، خواهید دید.
خانه فرهاد: در این اتاق یادگار‌هایی از وسایل شخصی، سازهای او و همچنین کتاب‌هایش نگهداری می‌شوند.
امکانات باغ فردوس تهران
سالن های سینما: باغ فردوس مجهز به سه سالن سینما فردوس، سینما تمدن و سنیماتوگراف است. در این سینماها، فیلم‌های روز سینمای کشور اکران و به نمایش در می‌آیند. در صورت تمایل می‌توانید فیلم موردعلاقه خود را از روی تابلو‌های موجود در محوطه باغ تماشا کنید. خوردن تنقلات و همچنین حضور کودکان در این قسمت از باغ فردوس تهران ممنوع اعلام شده است. بنابراین می‌توانید در محیطی آرام، فیلم موردعلاقه خود را تماشا کنید.
کافه باغ فردوس: در باغ موزه فردوس، کافه‌هایی وجود دارند که برای سپری کردن لحظاتی شاد و مفرح مناسب هستند. اگر به قسمت غربی عمارت بروید، کافه سینما را در بالای سینماتوگراف مشاهده خواهید کرد. این کافه؛ دو محوطه به نام پالت و تراس آفتاب مهتاب دارد و در منوی آن، المان‌های سینمایی قابل مشاهده هستند.
کافه ویونا: یکی از کافه‌های معروف و زنجیره‌ای واقع در باغ فردوس است که در سمت چپ باغ و بعد از ورود به محوطه قرار دارد.
کتاب‌فروشی: با ورود به باغ فردوس، تلوزیون قرمز رنگی را مشاهده خواهید کرد که روی چارپایه قرار داشته و عبارت « به جاش کتاب بخونین! » رویش نوشته شده است. این تلوزیون شما را به سمت کتاب‌فروشی حوض نقره هدایت خواهد کرد.
در قسمتی از ورودی باغ فردوس، بخشی مختص عرضه محصولات فرهنگی همچون کتاب و پوستر وجود دارد.
فروشگاه‌های پوشاک، شیرینی، شکلات و صنایع دستی نیز در بخشی از ساختمان موزه دایر شده‌اند.
آدرس باغ فردوس تهران
آدرس باغ فردوس: خیابان ولیعصر (شمال)، بعد از سه راه زعفرانیه، نرسیده به تجریش، باغ فردوس تهران
باغ فردوس؛ تکه ای از بهشت در شهر تهران
شهر تهران جاهای دیدنی زیادی را در خود جای داده است. جاهایی که قطعا لذت تهران‌گردی‌تان را به چندین برابر افزایش می‌دهند. بنابراین پیش از سفر به این کلان‌شهر پر از جاذبه و هیاهو؛ لیستی از جاهای دیدنی موردنظرتان را تهیه کنید. اگر به بازدید از مکان‌های تاریخی علاقه‌مند هستید، حتما رفتن به باغ فردوس را در اولویت قرار دهید. در صورت نیاز به اقامت در هتل های تهران می‌توانید به وبسایت « پرشین هتل » مراجعه و از این‌طریق، هتل موردنظرتان را رزرو کنید.
