مسجد امام خمینی اصفهان یا مسجد شاه؟

مسجد امام خمینی اصفهان در واقع همان مسجد شاه است که در طی دوران صفوی ساخته شده است و از مهم ترین بناهای معماری اسلامی ایران به شمار می آید؛ این مسجد مهم ترین مسجد تاریخی اصفهان است که در ضلع جنوبی میدان نقش جهان قرار دارد. مسجد امام در تاریخ 15 دی 1310 با شماره ثبت 107 به عنوان یکی از آثار ملی و شاهکار های جاویدان از معماری،کاشی کاری و نجّاری در قرن یازدهم هجری به ثبت رسیده است و همراه با میدان نقش جهان در لیست سازمان جهانی یونسکو قرار دارند. جهت رزرو تور و رزرو هتل نزدیک به این مکان مذهبی فقط کلیک کنید.

مسجد امام خمینی اصفهان در سال 1020 هجری  به فرمان شاه عباس برای شادی روح جدش شاه طهماسب، در بیست و چهارمین سال سلطنت وی شروع نمود و تزئینات و الحاقات آن در دوره جانشینان سلسله صفوی به اتمام رسید. بنای منحصر به فرد این مسجد سنّت های شکل دهی، آرمان ها، شعایر و مفاهیم دینی و نقشه را به درجه کمال رسانده و زبان می تواند لب به شِکوه از آن بگشاید. عناصر بزرگ ساختمانی و تزئینات با عظمت و شکوهی که آن را نمایانگر اوج یک هزار سال، مسجد سازی در ایران و در شمار بزرگ ترین بناهای جهان نشان داده تحقق و یگانگی یافته است.

بیشتر بدانید: مراکز مذهبی اصفهان

مسجد امام خمینی اصفهان در سومین مرحله از اجرای طرح میدان نقش جهان به فرمان شاه عباس بزرگ آغاز شد و دوره شاه صفوی به پایان رسیده است. تمام مسجد دارای شکلی شاهانه بوده و از شالوده ای (پی ریزی اصلی ساختمان) با عظمیت بنا گردیده است. جلو خان (دَر) این مسجد که می توان آن را تقریبا ساختمانی دانست حالتی دعوت کننده دارد به صورتی که جمعیت بیرون را به پناه امن و تجدید قوا در مسجد  فرا می خواند.

مسجد شیخ لطف الله اصفهان میعادگاه رنگ و کاشی

ویژگی های معماری و تزئینات مسجد امام خمینی اصفهان

معمار و مهندس مسجد امام اصفهان، بنّا استاد علی اکبر اصفهانی و ناظر ساختمان محب علی بیک الله نام داشته اند که این مسجد را به اتمام رساندند. به دلیل گذشت سال ها و فرسایش طبیعی ساختمان، این مکان مذهبی توسط مهندس امین اکبری، باستان شناس معروف تعمیر و مرمت گردید.

قوس گنبد سردر خارجی مسجد امام شهر اصفهان 27 متر ارتفاع دارد و مناره های آن حدود 42 متر  تخمین زده می شود. مناره های بالای شبستان ارتفاع بلندتری نسبت به دیگر مناره ها داشته و گنبد مسجد در بلند ترین نقطه بنا جای گرفته است. نمای حیاط مسجد جامع امام با دالان ها، طاقچه ها و توده های مقرنس روشن و نوار های طولانی که از کتیبه های سفید درخشان تشکیل شده اند.

سراسر مسجد تاریخی امام اصفهان از کاشی های هفت رنگی که مایه های بالایی آن آبی و مایه های زیرین آن طلایی هستند بر روی مرمر هایی سفید پوشیده شده اند. دو قالبی که در دو طرف داخلی این مسجد تاریخی قرار دارند، طرح سجاده ای داشته که نماز گزار بر آن نماز می خواند. یکی از  عناصر جالب توجه این بنا که گاه بر اثر رنگ آبی حالتی دیگر به خود پیدا می کند، برخلاف معماری شاهنشاهی کاخ، برتری دینی بر دنیوی و برتری و تسلط دین بر زندگی شهری را نشان می دهد.

پیشگاه مسجد که رو به شمال قرار دارد با سختی های بسیاری طراحی شده، زیرا محراب مسجد باید رو به قبله باشد، یعنی از شمال شرقی به شمال غربی می بایست برای جلوگیری از قناس شدن جلوخان دقت زیادی داشت که این مشکل با کمی تفکر حل شد. زمانی که از پیشگاه مسجد وارد راه روی بسیار زیبای این مرکز مذهبی می شوید، از نقش ویژگی های معماری تاریخی ایران در زمان های قدیم که در آن به کار رفته شگفت زده خواهید شد.

راهرو و تزئینات داخل مسجد امام خمینی اصفهان

راه روی مسجد امام اصفهان به صورت دایره شکل است و از این رو به صورت دایره وار می توان داخل مسجد شد. درب راه روی مسجد به سوی طاق بلند ایوان شمالی است که ناگهان انسان از عمق تاریکی و ظلمت، دری به سوی روشنایی و نور می بیند که خودش جای اندکی تامل دارد.

نقشه بنای ساختمان به طوری کشیده شده که حرکت و ارتباط به سادگی و بدون هیچ جا مانعی انجام می پذیرد. هیچ پلکان و یا نرده ای در کف بنا وجود ندارد، هیچ تونل و یا اتاقی که بین دو اتاق دیگر قرار داشته باشد مشاهده نمی شود و هیچ فضای اختصاصی و هیچ جایگاه ممتازی به چشم نمی خورد. تمامی این موارد نشان گر مفهوم اعتقاد به سادگی و برابری را نشان می دهد که همگی به دسترسی بی واسطه به رحمت خداوند پِی می برند.

فضای خالی در بنا به حداکثر خود رسیده و گل بوته های زیبا که دیوار ها در بین آن ها نقششان را گم کرده اند. باغ های نقاشی شده به گونه ای طبیعی کشیده شده اند. این نقاشی ها به طور دقیق بر روی ستون های هشت گوش مسجد، چشم اندازی وسیع به وجود آورده است. نمازگزاران هنگامی که به نماز جماعت می ایستند و یا به تنهایی در فضا آماده می شوند می توانند هم دیگر را ببیند. نماز جماعت یا همان عبادت خداوند، هسته اصلی اسلام بوده و قسمت اصلی ساختمان در خدمت دین در آمده است.

کتیبه های سردر و گنبد مسجد شاه اصفهان

در سردرب مسجد شاه دو کتیبه نصب شده که اولی به خط ثلث علیرضا عباسی به تاریخ 1025، نشان گر آن می باشد که شاه عباس این مسجد را از مال و دارایی های شخصی خود بنا نهاده و ثواب آن را به جد خود شاه طهماسب اهدا نموده است.

در پایان این کتبیه به خط ثلث محمد رضا امامی کتیبه دیگری نصب شده و در آن از مهندس معماری ساختمان، استاد علی اکبر اصفهانی و ناظر ساختمان محب علی بیک الله تجلیل شده است. قبله یابی در مسجد امام که با استفاده از ابزار های آن زمان توسط شیخ بهایی صورت گرفته که تنها هفت درجه با جهت اصلی قبله اختلاف دارد.

گنبد عظیم مسجد شاه اصفهان ارتفاعی به اندازه 52 متر و قطری 23/5 متر دارد و همچنین ارتفاع مناره های داخل آن 48 متر و ارتفاع مناره های سر در آن در میدان نقش جهان به 40 متر می رسد. از ویژگی های منحصر به فرد مسجد، انعکاس صوت در گنبد بزرگ جنوبی است. سنگ های مرمر یکپارچه که به صورت قطعات بزرگ وجود دارند و سنگ های نفیس از جلوه های بصری باشکوه این بنا به شمار می روند.

شبستان و اِسپَرهای مسجد شاه نصف جهان

در مسجد شاه دو شبستان قرینه وجود دارد که یکی از آنها در ضلع شرقی بنا شده که بزرگ تر از دیگری است، ولی بی آرایه و تزئینات می باشد. شبستان دیگر که در ضلع غربی قرار دارد کوچک تر، اما آرایه های زیبا و کاشی کاری های هفت رنگی دارد که چشمان هر گردشگری را به خود خیره می کند. همچنین محراب آن از زیبا ترین محراب های موجود در مساجد اصفهان است.

در دو زاویه جنوب غربی و جنوب شرقی دو مدرسه به نام های سلیمانیه و ناصری به صورت قرنیه بنا شده است که در مدرسه  ناصری زاویه جنوب شرقی، حجره های برای نشیمن طلاب قرار دارد. همچنین در مدرسه جنوب غربی قطعه سنگ ساده ای بر روی زمین که مستطیلی شکل است، جای معین ظهر حقیقی هر چهار فصل شهر اصفهان را نشان می دهد که محاسبه ی آن توسط ریاضیدان، دانشمند و فقیه در دوران شاه عباس، شیخ بهایی انجام شده است.

اِسپَرهایی (اِسپَر به معنی میان سر دیوار و پشت بام) در طرفین سردر ورودی مسجد وجود دارد که هشت لوحه با نوشته های مشکی و زمینه فیروزه ای در آن کار شده است. در هر یک از آن ها 4 لوحه کار گذاشته شده و همچنین در جلوخان (پیشگاه، درگاه) سردر مسجد کتیبه های با اشعار مختلف نصب شده اند. اشعاری به خط نستلیق بر روی درب اصلی مسجد نوشته شده که پوششی از جنس نقره و طلا دارند. در این اشعار که هشت بیت آن در یک لنگه درب و هشت بیت دیگر در لنگه دیگر درب وجود دارد به صورت برجسته و زیبا نقش بسته است. سال اتمام و نصب این درب ها 1038 تا 1052 می باشد.

سنگاب های مسجد شاه اصفهان و نقاشی پاسکال کوست

به طور کلی هفت ظرف سنگی و بزرگ در مسجد شاه وجود دارد که به آن سنگاب گفته می شود. در ادامه به شرح سنگاب های این مسجد تاریخی و زیبای اصفهان می پردازیم. سنگاب در ورودی: از اواخر سال 1370 برای حفاظت از دور سنگاب، یک حفاظ چوبی ساخته شد که در سال 1389 آن را با حفاظ شیشه ای عوض کردند و اینگونه امکان آن وجود ندارد این سنگاب تخریب شود. سنگاب ورودی از سنگ یشم ساخته شده و بر روی پایه ای هشت ضلعی، در سردرب اصلی مسجد قرار گرفته که سطح خارجی آن با نقش های برجسته گل و بوته کَنده کاری شده است.

سنگاب چهل ستون غربی: این سنگاب هم با نقش گل و بته کاری برجسته تزئین شده و هم بر روی آن به خط نستلیق اشعاری زیبا حک شده شده است. در بین بیت های اصلی شعر، جملاتی نگاشته شده که بر وصف حضرت علی (ع) می پردازد. بر اساس شعری که بر روی این سنگاب هک شده نشان می دهد قدمت آن به دوره شاه عباس صفوی بر می گردد. سنگاب چهل ستون شرقی: پایه این سنگاب هشت گوش است و در میان دو پاشویه چهار گوش قرار دارد، به دلیل جنس آهکی سنگاب؛ نقش و نگارهای طبیعی بر روی آن نقش بسته اند.

سنگاب گنبد غربی: به علت نرم بودن جنس این سنگاب متاسفانه مردم یادگار هایی بر روی آن نوشته اند. این سنگاب پایه ای چهار گوش دارد و جنس آن از مرمر است در گذشته آب اضافی ک از سنگاب خارج می شده در داخل پاشویه ها جمع می شده است. سنگاب گنبد شرقی: این سنگ، قرینه سنگاب غربی است و شکل و خصوصیات آن مانند سنگاب غربی می باشد.

در دالان مشرف به حیاط درگوشه جنوب غربی سنگابی قرار دارد که به نظر می رسد سنگ تراش، تاریخ اصلی آن را اشتباه حکاکی کرده و سال دقیق آن به دلیل نوشته ای که روی آن نقش بسته به سال 1091 قمری اشاره می کند که زمان حکومت شاه اسماعیل بوده است. در انتهای شرقی ورودی اصلی، سنگابی بر روی پایه گردی قرار دارد و دارای چند نقش ساده و ناقص بر بدنه و نقش های برجسته آب است که شبیه به سنگاب دالان جنوبی می باشد.

در سال 1325 هجری قمری مجاهدان به رهبری آقا نجفی و حاج آقا نور الله نجفی اصفهانی کنترل این مسجد در اصفهان را به دست گرفتند. مسجد کانون درگیری های مسلحانه با نیروهای قجری شد و در نهایت با ورود مجاهدین بختیاری به رهبری ضرغام السلطنه، منجر به سقوط حکومت استبداد و فتح شهر اصفهان گردید.

این مسجد اصفهان دارای یک نقاشی زیبا و دیدنی است که به دست پاسکال کوست، نقاش، معمار و خاور شناس فرانسوی کشده شده که سال ترسیم آن به 1541 میلادی بر می گردد. زیبای این نقاشی، زبان گردشگران را به تحسین گشوده و جلوه ای خاص به مسجد امام در شهر اصفهان داده است. جهت رزرو هتل اصفهان قریب به این جاذبه ی مذهبی می توانید هتل شیخ بهایی اصفهان را انتخاب نمایید.